Abisal
- Abisal,abysal, strefa abisalna
- (gr. ábyssos= głębina), obejmuje głębiny morskie od 2000m do 5000m i dno oceanów (równinę abisalną). Toń wodna określana jest mianem abisopelagialu, strefy przydenne stanowi abisobental, najgłębsze obszary w rowach oceanicznych określane są mianem strefy hadalnej. Charakteryzuje się brakiem światła, wysokim ciśnieniem wody oraz stałymi, niskimi temperaturami (około 1-2oC). Brak jest fotoautotrofów, dopływ materii zapewniają martwe organizmy i resztki organiczne spadające z wód przypowierzchniowych i toni morskiej.
Dociera tu jednak około 5% materii wyprodukowanej w epipelagialu, dlatego wiele gatunków podejmuje wyprawy do wyższych warstw wód w poszukiwaniu pokarmu. Trudności w zdobyciu pokarmu spowodowały u licznych gatunków ryb przystosowania polegające na ograniczaniu wydatków energetycznych (zredukowany metabolizm) czego efektem jest chociażby słabo rozwinięty szkielet, układ oddechowy, krwionośny i nerwowy, uwstecznione płetwy i słabo rozwinięte mięśnie. Ryby te polują z przyczajenia: posiadają wielkie paszcze wyposażone w długie, ostre zęby, pozwalające na pochłanianie ofiar znacznie od nich większych oraz świecące wypustki pełniące funkcje wabików. Wśród bezkręgowców spotyka się gatunki o znacznie większych rozmiarach od ich krewniaków zamieszkujących wyższe warstwy wód np. kałamarnica olbrzymia Architheutis sp. (zjawisko to określane jest jako głębinowy gigantyzm). Liczne gatunki używają bioluminescencji jako sposobu nęcenia ofiar, do zmylenia drapieżników lub do komunikacji między sobą (jak niektóre gatunki kałamarnic). Wiele zwierząt posiada zredukowane oczy lub są całkowicie ślepe.
Denną faunę (abisobental) charakteryzuje obecność strzykw, szkarłupni (rozgwiazd, wężowideł, jeżowców i osiadłych liliowców), łódkonogów Scaphopoda, gąbek szklane, pogonoforów Pogonophora. Wiele z żyjących tu gatunków jest reliktem dawnych epok jak pochodząca z Syluru neopilina Neopilina galanthea. Charakterystyczna jest gruba warstwa mułu, zalegająca dno. Obok typowych drapieżników i trupożerców licznie występują tu mułożercy (detrytofagi), bakterie chemosyntetyzujące, pierwotniaki oraz zwierzęta żywiące się bakteriami i pierwotniakami. Dodatkowym źródłem materii organicznej jest "śnieg morski" – zawiesiny materii organicznej powstające m.in. z fizykochemicznego strącania związków organicznych, rozpuszczonych w wodzie wyższych warstw.
Odrębny problem stanowią biocenozy rozwijające się wokoło głębinowych cieplic. Ich podstawą są chemosyntetyzujące bakterie pełniące rolę producentów.
