System metryczny i zero absolutne
Objaśnianie chemii i fizyki wymaga poznania systemu metrycznego (SI) używanego przez te dziedziny. System metryczny dominuje w świecie, lecz niekoniecznie jest zrozumiały dla ludzi z kręgu kultury brytyjskiej (stopy, funty galony itp.). Dla nich krótki przegląd byłby użyteczny, a my skorzystamy z okazji poznania ich systemu.
W badaniach naukowych system metryczny jest zdecydowanie wygodniejszy poprzez fakt bazowania na częściach dziesiętnych.
Dla zrozumienia prefiksów używanych w systemie dziesiętnym przypomnijmy:
kilo = tysiąc (1000)(grec. - dla jednostek większych) mili = jedna tysięczna (0.001)(łac. - dla jednostek mniejszych) centi = jedna setna (0.01) deci = jedna dziesiąta (0.1)
Spis treści
Jednostki długości
Podstawową jednostka mierzenia długości jest metr. 1 metr=39.37 cali. Mniejsze skale posługują się decymetrem (dm; dziesiąta część metra), centymetrem (cm; setna część metra) lub milimetrem (mm; tysięczna część metra). Dla większych odległości używany jest kilometr. 1 kilometr = 1000 metrów i w przybliżeniu sześć dziesiątych mili.
Jednostki powierzchni i objetości
Jednostki powierzchni są wyrażane jako kwadraty jednostek długości. Tak więc prostokąt 10 cm x 50 cm ma powierzchnię 500 cm2. Lub, innymi słowami, 0,05 m2 . Objętość jest wyrażana jednostką sześcienną, m3. Dodatkowo 1000 cm3 określane jest w systemie metrycznym jako litr. W przypadku skrzynki 10 cm x 20 cm x 30 cm mówimy o objętości 6000 cm3 lub 6 litrów , a nawet możemy powiedzieć o 6 000 000 mm3.
Jednostki masy
Standardową jednostka metryczną dla mierzenia masy jest kilogram (kg) zwyczajowo używaną dla określenia wagi. 1 kilogram = 1000 gram, 1 gram odpowiada wadze 1 cm3 wody, 1 kilogram = 1000 gram, tak więc 1 kg odpowiada masie (wadze) 1 litra wody, która waży 2,2 funty w terminologii brytyjskiej. Mogą być używane pochodne jednostki, decygram i centygram (w Polsce nieprzyjęte) oraz miligram (mm).
1 kg = 1000g =1000 000mg lub 1g=0.001kg=1000mg
(Uwaga! Ściśle rzecz ujmując CIĘŻAR i MASA to dwie różne wielkości. Ciężar to siła z jaką Ziemia przyciąga ciało, zaś masa to ilość materii zgromadzonej w ciele. Ponieważ najłatwiej zmierzyć masę mierząc jej ciężar przy pomocy wagi, wynika stąd częste mylenie tych pojęć. Jest ono w większości przypadków nieszkodliwe - po prostu 1 kg masy na Ziemi ma ciężar 1kG. Bez szkody dla zrozumienia w dalszej części podręcznika te pojęcia są używane zamiennie. PAMIĘTAJ ! - 1 kilogram nie zawsze waży 1kG ! Np na Księżycu waży znacznie mniej choć masa jest nadal taka sama !
Jednostki ciśnienia
Nurkowie używający systemu metrycznego wyrażają ciśnienie w atmosferach fizycznych (1 atm) Często jest też w użyciu "milimetr słupa rtęci" (mmHg). W systemie metrycznym używany jest bar, który jest niemal równy 760 mmHg czyli 1 atm ( podstawową jednostka to paskal Pa = 1N/m2 ale to bardzo mała jednostka i niewygodnie używać tysięcy hektopascali)
Jednostki temperatury
Użytkownicy systemu metrycznego używają OC (Celcjusz) do oznaczania temperatury. Skala ta bazuje na wodzie : 0oC ( 32F )-zamarzanie, 100oC ( 212F )- wrzenie.
Konwersję miedzy C i F wyraża formuła: (1OC*1.8) + 32 = 1F lub 1OC=(1F-32)*0.555 (łatwiej zapamiętać ze 1.8=9/5 , 0.555=5/9)
Zero absolutne
Prawidłową jednostka w systemie metrycznym jest kelwin (K). Jest to tzw. skala zera bezwzględnego. ( 0K=-273oC ) Skali K używa się w obliczeniach praw rządzących gazami. Zero absolutne to najniższa możliwa do osiągnięcia temperatura. W uproszczeniu można powiedzieć ze zanika ruch molekuł.