Skafander suchy

Płetwonurek ubrany w suchy skafander

Suchy skafander

Skafander nurkowy chroniący skórę nurka od kontaktu z wodą zapewniający dobrą izolację cieplną i umożliwiający ubranie pod skafander specjalny ocieplacz.

Historia

Mimo, że wydaje się, że suchy skafander jest młodszym pomysłem niż skafander mokry, prawda jest inna. Pierwsze modele suchych skafandrów pojawiły się w latach 40. ubiegłego stulecia i zrobione były w całości z lateksu i były bardzo trudne w ubieraniu i w uszczelnieniu. Nurkowie z tamtych czasów nie mieli dostępu do dzisiejszych technologii. Pierwsze suche skafandry przeciekały, a nawet jeśli nie, nie były tak ciepłe. Dlatego pojawienie się mokrego skafandra było tak przełomowe w rozowoju nurkowania. Na początku lat 70. pomysł suchego skafandra odrodził się i został on ponownie zaprojektowany. Pierwsze suche skafandry wykonane były z neoprenu, materiału używanego w produkcji do dziś. W latach 80. pojawił się nowy materiał: superlekki i cienki skafander nylonowy, który zapoczątkował erę suchych skafandrów.

budowa skafandra

Zawód dodawczy skafandra suchego

Zawód upustowy skafandra suchego

Skafandry suche posiadają zintegrowane buty nurkowe lub skarpety, gazoszczelny zamek, kryzę szyjną oraz manszety na nadgarstkach (lub zintegrowane rękawice) co umożliwia całkowite odizolowanie sporej części ciała płetwonurka od środowiska wodnego. Skafandry suche mogą (ale nie muszą) także posiadać zintegrowany kaptur.

Skafandry suche zaopatrzone są w zawór dodawczy umożliwiający (podłączany jest wężykiem do butli z gazem - zwykle jest to czynnik oddechowy, rzadziej gazy szlachetne o mniejszej przewodności cieplnej jak np. Argon) dodanie gazu tworzącego warstwę izolującą powłokę skafandra od bezpośredniego kontaktu z płetwonurkiem oraz zawór upustowy umożliwiający wypuszczenie nadmiaru gazu izolującego do wody.

Właściwości izolacyjne skafandrów suchych zależą od rodzaju użytego skafandra oraz ocieplacza.

podział skafandrów suchych

• skafandry neoprenowe (oferują wstępną izolację docieplającą ciało nurka) wykonane są z:
  • neopren
  • crash neopren
• skafandry membranowe (nie występuje praktycznie izolacja cieplna) wykonane są z:
  • trilaminat
  • guma wulkanizowana

Materiały

Neoprenowy suchy skafander jest wykonany z tego samego neoprenu, z którego robi się mokre skafandy, ma jednak uszczelnienia dookoła nadgarstków i kostek, co zapobiega dostawaniu się wody do jego wnętrza. Stanowi on sam w sobie izolację, dlatego w cieplejszej wodzie być może nie będziesz potrzebował dodatkowego wewnętrznego ubrania. Skafander ten jest bardziej pływalny od warstwowego; w wypadku zalania go pod wodą nie stajesz się ujemnie pływalny. Minusem skafandra neoprenowego jest jego ściśliwość pod wpływem ciśnienia, a co za tym idze, malejące właściwości izolujące wraz ze wzrostem głębokości. Neoprenowy „suchacz” jest też trudny do składania i długo schnie. Ma jednak niewątpliwą zaletę najcieplejszego suchego skafandra, przeznaczonego do nurkowania w bardzo zimnych wodach i nurkowaniu podlodowym.

Skafander warstwowy jest relatywnie cienkim materiałem, który skutecznie chroni nurka przed zamoczeniem. Izolację stanowi ubranie zakładane pod skafander – stopień izolacji kontroluje się poprzez dobór ilości i rodzaju ubrań. Zaletą warstwowych jest ich niewielka waga i rozmiary po złożeniu oraz fakt, że nie nasiąkają wodą i schną bardzo szybko. Skafandry te nie ulegają kompresji na głębokości, więc ich właściwości izolacyjne nie zmieniają się pod wpływem ciśnienia. Główną wadą skafandra warstwowego jest jego brak elastyczności, więc trzeba więcej siły aby się w nim poruszać. Są minimalnie dodatnio pływalne po zalaniu. Różne rodzaje warstw użytych do produkcji skafandrów decydują o ich cenie: do tego typu należą zarówno najtańsze jak i najdroższe modele. Kordurowy jest stosunkowo tani i to rozsądny wybór dla osób poszukujących tańszych rozwiązań. Wulkanizowana guma jest ciężka, ale bardzo odporna na zniszczenia, więc jest używana zarówno przez nurków komercyjnych jak i rekreacyjnych. Trilaminat jest lekki i mocny, popularny wśród nurków technicznych.

Skompresowany neopren. Skafandry wykonane ze skompresowanego neoprenu należą również do warstwowych, ale metariał ten różni sie od innych tego typu. Skompresowany neopren to neopren poddany fabrycznie bardzo wysokiemu ciśnieniu, w którym zniszczono bąble powietrza. Materiał ten jest wytrzymały, pływalny ale nie stanowi izolacji, zatem potrzebne są dodatkowe ubrania pod skafander. Zaletą skompresowanego neoprenu jest jego rozciągliwość, co czyni go bardziej komfortowym od kordurowych czy z trilaminatu, ale jest cięższy i schnie powoli. Wytrzymałość skafandra czyni go jednym z ulubionych suchych skafandrów, używanych obecnie przez nurków rekreacyjnych i technicznych.

Tworzywa mieszane. Mając różne właściwości różnych materiałów skłoniło niektórych producentów do wytwarzania skafandrów z połączenia kilku różnych materiałów. Jednym z pomysłów jest na przykład skafander wykonany z trilaminatu u góry i kompresowego neoprenu u dołu. Dzięki takiemu połączeniu skafander jest lżejszy i szybciej schnie niż gdyby był wykonay w całości ze skompresowanego neoprenu a daje wytrzymałość i elastyczność niedostępną dla skafandra wykonanego w całości z trilaminatu.

Kroje

Suchy skafander jest przeznaczony do nurkowanie w zimnej wodzie, zatem składa się z jednej części, zakrywającej całe ciało, włącznie z nogami i rękami. Kroje różnią się od siebie pozycją zamka, która wpływa na sposób zakładania skafandra.

• Wzdłuż ramion jest najpopularniejszym sposobem mocowania zamka. Zaletą jest jego prostota, łatwość zakładania i minimalizuje długość zamka (zamek jest najbardziej wrażliwą na zniszczenia częścią suchego skafandra). Wadą tego rozwiązania jest fakt, że jeśli nie jesteś człowiekiem – gumą, potrzebujesz pomocy drugiej osoby przy zapinaniu i odpinaniu zamka.
• Od ramienia do biodra - początkowo używany w skafandrach kosmonautów, umożliwia założenie i zdjęcie skafandra bez pomocy.

Inne pomysły na umiejscowienie zamka to zamek od torsu do połowy pleców przez krocze oraz zamek w kształcie odwróconego „U” wokół szyi, zaczynającego się i kończącego z przodu.

Cechy

Tak jak w przypadku mokrych skafandrów, suche posiadają cechy, na które warto zwrócić uwagę podczas kupowania:

• Dopasowanie.

Suchy skafander nie musi tak idelanie leżeć, jak skafander morky, więc szansa, że znajdziesz odpowiedni wśród produkowanych seryjnie jest bardzo duża, choć niewykluczone, że będziesz potrzebował skafandra szytego na miarę, jeśli twoje wymiary odbiegają od typowych. Dopasowanie nie jest bez znaczenia, ponieważ skafander musi dawać wystarczająco dużo swobody. Materiały takie jak kordura i trilaminat są nieelastyczne, co też trzeba wziąć pod uwagę. Nie kupuj jednak zbyt dużego, bo będzie w nim bardzo trudno pływać. Najlepiej przymierzać suchy skafander w ubraniu, w którym będziesz nurkował.

• Modyfikacje.

Co najmniej jeden producent oferuje suche skafandry z przedłużoną częścią w okolicach torsu, która tworzy fałdę, utrzymując część kroczną na szelkach. Ten pomysł daje więcej swobody i łatwość ruchów pod wodą.

• Ochrona zamka.

Zamki w suchych skafandrach są takie same bez względu na model. Mają specjalne, wodoodporne pokrycie, podobne jak w skafandrach kosmonautów. Zamki w suchych skafandrach działają na tej samej zasadzie, jak zwykłe zamki błyskawiczne i tak samo wrażliwe na zniszczenia. Niektóre zamki w suchych skafandrach mają klapy, które zamykają się nad zamkiem, stanowiąc dodatkową ochronę. Inne mają dodatkowy, drugi zamek, ktory zapina się nad „suchym” zamkiem.

• Kryzy.

Suche skafandry miewają dwa typy kryz nadgarstkowych i nogawkowych. Skafandry neoprenowe mają neoprenowe, a warstwowe mają zwykle lateksowe kryzy. Można używać obu typów, w zależności od osobistych preferencji. Zwolennicy kryz lateksowych uważają je za bardziej komfortowe i miękkie oraz skuteczniejsze w uszczelnianiu. Są za to mniej wytrzymałe od lateksowych, choć i to się zmienia, lateks staje się coraz bardziej wytrzymały. Jest też łatwy w wymianie, ale wadą jest to, że nie da się go zreperować – raz uszkodzoną kryzę trzeba wymienić. Neoprenowe są trudniejsze do wymiany niż lateksowe, ale mają zaletę, ponieważ da się je skleić w razie uszkodzenia. Kryzy muszą mieć odpowiedni rozmiar, aby dopasowały się do nadgarstków i kostek. Lateksowe są w jednym rozmiarze, kupowane w kształcie stożka, który docina się w odpowiednim miejscu. Kryzy neoprenowe kupuje się w określonym rozmiarze i dopasowuje. Wadą nurkowania w suchych skafandrach jest to, że jeśli uszkodzisz kryzę przed wejściem do wody, nici z nurkowania. Wymiana trwa kilka godzin. Dziś można kupić skafandry z szybkowymienialnymi kryzami, które rozwiązują problem kilkugodzinnej wymiany uszkodzonej części. Jeśli nie używasz suchych rękawic, pamiętaj, że delikatne przesiąkanie wody przez kryzę jest normalne. Gdy zaciskasz pięść, obwód nadgarstka zmienia się i tworzą się szczelinki, przez które przecieka woda. Jest to jednak prawie niezauważalne, pod warunkiem, że kryzy są dobrze dopasowane.

• Suche buty.

Większość suchych skafandrów ma wbudowane buty. Skafandry wartstwowe mają buty z twardego lateksu z grubymi podeszwami. W niektórych modelach buty mają dodatkowe paski, które zapinasz wokół kostki aby zminimalizować ilość powietrza jaka dostaje się do butów podczas nurkowania. W tańszych modelach skafandrów warstwowych, zamiast butów są wbudowane skarpetki. Zakłada się na nie tradycyjne buty nurkowe. Pomysł sprawdza się, ale nurkowie wolą wersję z butami. Są już na rynku modele, ktore mają wbudowaną część na stopę ze skompresowanego neoprenu, pod który nurek zakłada zwykłe skarpetki a na nie specjalne zewnętrzne buty. Jest to rozwiązanie cenione ze względu na wygodę i fakt, że buty nie „nadmuchują się” powietrzem podczas nurkowania. Bez względu na rodzaj butów pamiętaj, że „suche” buty są obszerniejsze i większe niż buty „mokre”, więc prawdopodobnie będziesz potrzebował większych płetw, specjalnie do skafandra.

• Kaptur.

Większość suchych skafandrów ma w komplecie mokry kaptur, zakładany osobno. Kilka modeli posiada wbudowany suchy kaptur, w którym jest cieplej ale utrudnia on zakładanie skafandra i układanie kryzy wokół szyi. Jeśli nurkujesz w bardzo zimnej wodzie, ten trud może się opłacić.

• Rękawice.

Tak jak w przypadku kapturów, najpopularniejszym rozwiązaniem dostyczącym rękawic jest używanie mokrych, neoprenowych, oddzielnie od skafandra. Można wyposażyć się w tzw. suche rękawice, które zapewniają lepszy komfort termiczny, ale nurek jest w nich bardzo niezręczny. Nowe modele posiadają wymienne kryzy, które można nosić albo do mokrych, albo suchych rękawic, w zależności od potrzeby.

• Ocieplacze.

Wybór właściwego ocieplacza jest równie ważne, jak wybór właściwego suchego skafandra. Ten pierwszy zapewnia cały, lub prawie cały komfort termiczny podczas nurkowania. Ocieplacz z miękkiego polipropylenu sprawdza się, gdy nurkujesz w wodach, które nie są bardzo zimne lub jako spodnia warstwa pod grubszy ocieplacz; może też być wystarczający jeśli używasz suchego skafandra z neoprenu. Inną formą ocieplacza jest cienki, syntetyczny plusz, który utrzymuje wilgoć i pot z dala od ciała. To ważne, ponieważ wszystko, co utrzymuje wilgoć, wychładza organizm. Dlatego bawełna i włókna naturalne nie są zalecane jako ocieplacze pod suchy skafander. Jednymi z najskuteczniejszych ocieplaczy są polarowe - nie tylko ciepłe, ale relatywnie cienke i dobrze izolują bez dużego zwiększania dodatniej pływalności i nie tracą właściwości izolacyjnych nawet wtedy, gdy są wilgotne.

• Zawór dodawczy i spustowy –

Suchy skafander jest podłączony z pierwszym stopniem wężem średniego ciśnienia. Powietrze z butli dodaje się poprzez zawór dodawczy (umiejscowiony na ogół w środku klatki piersiowej) a wypuszcza przez zawór spustowy na ramieniu. Niektóre modele mają też dodatkowy zawór spustowy na przedramieniu, dla większej wygody. Wąż od inflatora łączy się z zaworem dodawczym za pomocą szybkozłączki. Najnowszy model zaworu można podłaczyć z dowolnej strony, pod lub nad ramieniem. Zawór ustawia się na określoną różnicę ciśnień; działa on jak zawór nadciśnieniowy w jackecie, a ilość powietrza wypuszczanego przez zawór reguluje się poprzez odkręcenie/zakręcenie zaworu. Możesz ustawić otwarcie zaworu raz na całe nurkowanie, albo zmieniać go podczas płynięcia. Ważną cechą nowoczesnych suchych skafandrów jest możliwość regulacji rozmiaru zaworu spustowego oraz regulowania ilości dodawanego powietrza. To ważne, ponieważ zablokowany inflator może spowodować zbyt szybkie wynurzenie, a może zająć chwilę, zanim ręka w rękawiczce wypnie inflator z zaworu. Mając to na uwadze, niektórzy producenci tak zaprojektowali zawory, że spustowe opróżniają skafander szybciej, niż dodawczy jest w stanie go napełnić. To pozwala uniknąć awaryjnego wynurzenia poprzez pełne otwarcie zaworu spustowego dając czas na rozłączenie inflatora.

• Używanie argonu.Zamiast wypełniać suchy skafander powietrzem, możesz rozważyć kupno butli z argonem, który jest cięższy od powietrza i lepiej stanowi lepszą izolację termiczną. Mimo wątpliwości na ten temat, argon stał się popularną i lubianą przez nurków, zwłaszcza technicznych, metodą wypełniania suchego skafandra. System składa się z małej butli, specjalnie oznaczonej i ze specjalnym zaworem, przypiętej uprzężą do bulti lub jacketu. Nie ma możliwości oddychania z butli z argonem, więc nie można się pomylić pod wodą.

Ochrona i przechowywanie suchego skafandra

Dobry suchy skafander będzie jednym z najważniejszych inwestycji w sprzęt nurkowy, zatem powinieneś o niego właściwie dbać, aby wydłużyć jego żywotność. Dbanie od suchy skafander wymaga więcej zachodu niż dbanie o mokry, ale nie dużo więcej. Po nurkowaniu opłucz go w słodkiej wodzie. Zapnij zamek, aby nie dopuścić do zawilgocenia, gdyby skafander przeciekał lub woda skraplała się wewnątrz. W takim przypadku trzeba umyć go i wysuszyć również od wewnątrz. Płucząc skafander wewnątrz, umyj zawory dodawcze i spustowe. Po wypłukaniu, powieś skafander w zacienionym, przewiewnym miejscu do wysuszenia. Jeśli suszysz wnętrze, delikatnie odwróć suchego na lewą stronę, uważając na zamek. Szczególną troską otocz zamek. Każde zanieczyszczenie może go uszkodzić. Używaj miękkiej szczoteczki i wody z mydłem do mycia zamka. Jeśli zamek jest bardzo brudny tuż po nurkowaniu, poproś partnera o oczyszczenie go jeszcze zanim go rozepniesz. Gdy dokładnie wysuszysz skafander, złóż go delikatnie w sposób opisane przez producenta. Niektórzy zalecają przechowywanie skafandra z zapiętym zamkiem a inni z rozpiętym. Możesz nałożyć preparat lateksowy, który będzie stanowił powłokę ochronną.

Zalecenia producenta mogą sugerować zabezpieczenie kryz talkiem. Nie używaj silikonu i innych silikonopodobnych produktów, ponieważ będą trudne do usunięcia ze skafandra. Nawoskuj zamek. Nie używaj silikonu w spray’u. Przechowuj skafander w plastikowej torbie (aby zabezpieczyć produkt przed działaniem ozonu) w chłodnym, suchym pomieszczeniu. Szafa w mieszkaniu jest lepszym miejscem niż piwnica czy garaż. Wypierz ocieplacz zgodnie z zaleceniami producenta. Niektórych tkanin nie można prać w detergentach. Po wysuszeniu przechowuj ocieplacz na wieszaku. Okresowo przeglądaj i serwisuj skafander w wyspecjalizowanym punkcie, to przedłuży jego żywotność.

Zalany suchy skafander

Zalanie suchego skafandra jest przyczyną problemów, ale prawidłowe planowanie i trening sprawi, że w takiej sytuacji będziesz wiedział co robić. Dwa podstawowe problemy to utrata pływalności i ochrony termicznej. Pierwszy z nich można stosunkowo łatwo rozwiązać, ponieważ masz jacket. Jeśli kontrolujesz pływalność używając skafandra i jacketu, szybko ustalisz pływalność po zalaniu skafandra i zakończysz bezpiecznie nurkowanie. Całkowicie zalany suchy spowoduje ujemną pływalność, więc będziesz być może musiał pozbyć się balastu. Dlatego zawsze miej balast z systemem szybko odpinającym się. (więcej na ten temat w rozdziale o balaście) Drugi problem, to utrata izolacji od zimna. W większości sytuacji rozwiązaniem jest po prostu zakończenie nurkowania, zdjęcie mokrego ubrania i ogrzanie. Gdy musisz zostać pod wodą dłużej z powodu dekompresji, na wszelki wypadek stosuj jedynie ocieplacze polarowe, które utrzymują izolację nawet gdy są mokre (choć mniejszą, niż gdy są suche). Nie ma sposobu, abyś było Ci ciepło i będziesz się szybko wychładzał. Staraj się tak zaplanować nurkowanie, żebyś mógł stosunkowo szybko opuścić wodę w razie uszkodzenia skafandra. Po nurkowaniu wypłucz skafander od zewnątrz i od wewnątrz i oddaj do serwisu, zanim następny raz z nim zanurkujesz.

Suchy skafander mity

Przytykający się zawór upustowy suchego skafandra lub ocieplacz nie przepuszczający gazu: Nie istnieje coś takiego jak problem z przepływem gazu na małych głębokościach (na żadnych głębokościach). Każdy kto popatrzy od spodu na zawór upustowy musi również dojść do wniosku, że nie da się przytkać zaworu od wewnątrz ani suchym ani mokrym ocieplaczem. Wystarczy spróbować zatkać coś tak nierównego aby nie przepływała woda (co się nie uda) a co dopiero gaz. Generalnie wszelkie problemy wynikają z techniki nurkowania. Trzeba po prostu poćwiczyć w suchym wiszenie na małej głębokości, wynurzanie i zanurzanie na małych głębokościach oraz nagłe zmiany wyważenia na paru metrach i swoją reakcję na te zmiany.

Bardzo często takie problemy i mity pojawiają się przy wymianie ocieplacza. Poprzednio nurek był przeważony i powietrze wylatywało chętniej - teraz po zakupie nowego ocieplacza (nowe ocieplacze mają bardziej dodatnią pływalność niż stare - sprane) powietrze wylatuje tylko jak je "poprosić" i musi być "posłuszne" więc zaskoczony nurek zaczyna zastanawiać się czy mity które słyszał nie są jednak prawdą i nowy ocieplacz - zatyka mu zawór, nie przepuszcza gazu, itp.

Podsumowując trzeba nauczyć powietrze w skafandrze sprawnie poruszać się wewnątrz skafandra. Na początku powietrze jest krnąbrne i nie słucha nurka podobnie jak koń który nie słucha nie pewnego jeźdźca. Po jakimś czasie powietrze w skafandrze nie tylko słucha ale wyczuwa intencje nurka i je realizuje zapewniając pewną pływalność i kontrolę trymu. Po prostu kilka ćwiczeń i potem z 50 nurkowań i wszystko jest ok - patrz Wyważanie

Ba