Dekompresja

Dekompresja to proces usuwania nadmiaru gazów z organizmu po obniżeniu się otaczającego ciało ciśnienia zewnętrznego. Aby proces ten był bezpieczny dla organizmu człowieka musi być on realizowany poprzez powolne wynurzanie z odpowiednią prędkość wynurzania oraz z odpowiednio dobranymi przystanki dekompresyjne. Na dekompresję wpływa bardzo wiele czynników opisanych na stronach dotyczących teorii dekompresji

Rys historyczny

Hasło główne: Historia dekompresji.
Pierwsze opisy choroby dekompresyjnej odnotowano w XIX u górników pracujących w kopalniach gdzie prowadzono wydobycie pod zwiększonym ciśnieniem oraz u budowniczych mostów pracujących w kesonach. Pod koniec XIX lekarz Paul Bart opublikował książkę w której powiązał te objawy z podwyższonym ciśnieniem oraz prędkością spadku ciśnienia. Jego książka "La Pression Barometrique" jest pierwszą pozycją zajmująca się teorią dekompresji. Na początku XX problemem dekompresji zajął się John Scott Haldane, stworzył on postawy teoretyczne jednego z modeli dekompresji która stała się podstawą do stworzenia pierwszych tabel dekompresyjnych przeznaczonych dla nurków. Teoria ta stała się podstawą do całej grupy neohaldanowskich modeli dekompresyjnych. Modele te były rozwijane przez szereg lat. Jedne z ważniejszych prac w tej dziedzinie to publikacje Robert D. Workman'a w latach 60-tych i Albert A. Bühlmann'a w latach 80-tych XXw. Algorytmy oparte na modelach neohaldanowskich są najpopularniejszymi implementacjami stosowanymi w komputerach nurkowych i planerach. W drugiej połowie XXw powstają teoretyczne podstawy do teorii dekompresyjnych bazujących na tworzeniu się i wzroście w organizmie pęcherzyków gazowych. Na przełomie lat 80-tych i 90-tych XXw głownie dzięki pracom D.E. Yount'a i D.C. Hoffman'a powstaje model VPM (Varying Permeability Model) następne rozwinięty na poicazatku XXIw model VPM-B VPM-B/E. Algorytmy bazujące na tych modelach najczęściej stanowią bazę do ustalania dekompresji dla głebokich nurkowań technicznych. W latach 90 Bruce R. Wienke publikuje prace dotyczące nowego modelu pęcherzykowego RGBM (Reduced Gradient Bubble Model). Model ten jest w pełni komercyjny i nie istnieją ogólnodostępne dokumenty przedstawiające pełen zestaw parametrów umozliwiajacych jego implementacje. Algorytmy na nim oparte są stosowane w planerach oraz komputerach nurkowych (Mares, Suunto). Czasem wnioski płynace z tego modelu są implementowane jako "funkcje kary" w modelach neohaldanowskich.

Teoria

Hasło główne: Teoria dekompresji.
Podstawą teorii dekompresji są modele, które starają się zobrazować zachowanie gazów w organizmie człowieka podczas dekompresji. Modele te dzielą się na dwie zasadnicze grupy: bazujące na rozpuszczonej fazie gazowej bub na fazie wolnej.
Modele fazy rozpuszczonej można podzielić na:

• Modele neohaldanowskie bazują na szeregu równoległych tkanek teoretycznych dla których są określone prędkości połowicznego nasycenia (półokresy) oraz graniczne wartości przesyceń (M-wartości). W założeniu każda z teoretycznych tkanek posiada kontakt z otaczającym gazem, co umożliwia wymianę tkanka umowna - otoczenie.
  
• Modele bazujące na założeniu że następuje wymiana gazowa pomiędzy tkankami. Modele te wymagają większej ilości parametrów, jednak również w nich limitami są granicę wartości przesyceń.

Modele bazujące na fazie wolnej:

• Modele zmiennej przepuszczalności VPM (Varying Permeability Model)- model opracowany przez D.E. Yount, E.C. Maiken, E.B. Baker, oparty na limitach ilości pęcherzyków mniejszych od pewnej wartości granicznej.
• Model RGBM (Reduced Gradient Bubble Model) - model opracowany przez Bruce R. Wienke, jego założenia teoretyczne zostały opublikowane w artykule Reduced Gradient Bubble Model (RGBM)

W obu tych modelach występują również tkanki teoretyczne wraz z przypisanymi im prędkościami połowicznego nasycenia.

Praktyka

Hasło główne: Planowanie dekompresji.
Planowanie dekompresji jest jednym z punktów planowania nurkowania. Obejmuje ono wyznaczenie odpowiednich dla danego nurkowania gazów, przystanków, prędkości wynurzania oraz zapasu gazów wymaganego do jej realizacji. Planując dekompresję bierzemy pod uwagę zarówno wykonywany typowy plan jak i dekompresję awaryjną.
W przypadku nurkowań rekreacyjnych planowanie ogranicza się do obliczenia maksymalnego czasu przebywania pod wodą na założonej głębokości, tak aby nie przekroczyć limitów bezdekompresyjnych oraz zaplanowania właściwego przystanku bezpieczeństwa.
W przypadku nurkowań technicznych planowanie obejmuje:

• wybór modelu dekompresyjnego i jego implementacji (tabel dekompresyjnych, planera nurkowego lub komputera nurkowego) w celu dalszych obliczeń "sufitu dekompresyjnego"
• personalizaje dekompresji czyli dobór gazów dekompresyjnych, schematu realizacji dekompresji, prędkości wynurzenia na poszczególnych etapach
• ustalenie planu/planów awaryjnych
• zaplanowanie zapasu gazów

Wpływ na organizm

Hasło główne: Choroba dekompresyjna.

Choroba dekompresyjna

Skutkiem nieprawidłowo przeprowadzonej dekompresji są stany chorobowe (DCI - Decompression illness), które możemy podzielić ze względu na mechanizm powstania choroby na:

• choroba ciśnieniowa (DCS - decompression sickness)
• zatory gazowe (AGE - arterial gas embolism)

Leczenie

Awaryjne procedury dekompresyjne Procedury awaryjne opisują zachowanie nurka w przypadku złamania reżimu dekompresji.